Rafał Łatka Libri

Anglojęzyczna wersja popularnej, ilustrowanej biografii prymasa Stefana Wyszyńskiego. “To the uncrowned king of Poland” read the letters on the sash of Cardinal Stefan Wyszyński’s funeral wreath. Thus the nation expressed its appreciation for the life and work of the Millennium Primate, who was one of the most outstanding Poles of the 20th century. It stemmed from the common opinion of his unique role in the life of the nation and of the Catholic Church. The life and activity of this distinguished hierarch have not been comprehensively described before. Hence this book aims to fully present the life of Cardinal Wyszyński. We show the entire spectrum of religious and social activity and pastoral teaching of the Millennium Primate. This publication has been prepared on the basis of an extensive archive source base. The authors have found a number of previously unpublished materials, verified previous findings, and proposed a novel interpretation of this key figure in Polish history.

Životopis kardinála Wyszyńského představuje osudy polského „primase Tisíciletí“, známého obránce lidské důstojnosti, práv jednotlivého člověka i práv církve.Stefan Wyszyński (1901–1981) byl v době tvrdého komunistického útlaku mužem na správném místě…

Dla władz komunistycznych najważniejsze było nie dobro obywateli, lecz wprowadzanie idei ateistycznych, tzw. świeckiego państwa i walka z Kościołem katolickim oraz innymi związkami wyznaniowymi. Dążyły do całkowitego podporządkowania sobie hierarchii kościelnej i uzależnienia jej działań od decyzji władz partyjno-państwowych. To leninowsko-marksistowska partia kreowała politykę wyznaniową państwa i rościła sobie prawo do decydowania o sumieniach i życiu religijnym obywateli.

Kardynał Henryk Gulbinowicz, w latach 19701976 administrator apostolski w Białymstoku, w latach 19762004 metropolita wrocławski, został zapamiętany przede wszystkim z czasu, kiedy posługiwał w stolicy Dolnego Śląska. Zapisał się w pamięci wiernych nie tylko jako ordynariusz archidiecezji wrocławskiej, ale również jako jeden z tych hierarchów, którzy od lat osiemdziesiątych XX w. wywierali znaczący wpływ na życie Kościoła polskiego. Był i jest postrzegany jako jeden z niewielu biskupów, który utrzymywał kontakty z opozycją antykomunistyczną i wspierał jej działalność. Te fakty i oceny uzupełnia niniejsza edycja źródłowa, która przybliża trwający od końca 1969 do października 1985 r. dialog operacyjny z funkcjonariuszy Departamentu IV MSW z ks. Gulbinowiczem. Początkowo, w latach 19701975, duchowny był traktowany przez nich jako kandydat na TW, później incydentalnie określano go jako kontakt operacyjny, raz jako kontakt poufny. Najczęściej jednak konwersacje z nim określano jako rozmowy operacyjne, rozmowy czy spotkania co świadczy o traktowaniu go jako kontaktu operacyjnego. Jednocześnie należy zaznaczyć, że w ewidencji operacyjnej w latach 19701986 ks. Gulbinowicz pozostawał zarejestrowany jako kTW. Wspomniane kontakty nie zostały dotychczas omówione w literaturze przedmiotu, pominięto także fakt uznawania abp. Gulbinowicza przez funkcjonariuszy SB za kontakt operacyjny, stąd potrzeba szczegółowego przedstawienia oraz opatrzenia aparatem krytycznym. To także początek realizacji zaprojektowanego w Komańczy programu duszpasterskiego Wielkiej Nowenny. Szczególnym wydarzeniem opisanym na kartach tego tomu jest podróż do Włoch wiosną 1957 r. Tom zawiera także relacje ze spotkań z ludźmi władzy - ostatnie dwa miesiące 1956 r. oraz rok 1957 to bowiem czas intensywnych kontaktów państwo - Kościół katolicki.

Zasadniczym celem niniejszego opracowania jest przedstawienie miejsca Episkopatu w stosunkach państwa i Kościoła w latach 1970-1989 i jego spojrzenia na rzeczywistość polityczną w okresie schyłku ideologii komunistycznej, który rozpoczął się wraz z objęciem władzy przez Edwarda Gierka4. Cezurą początkową jest 1970 r. - z dwóch bardzo istotnych powodów. W grudniu tego roku ster rządów w PRL przejęła nowa ekipa, z I sekretarzem KC PZPR na czele, bardziej pragmatycznym, skłonnym do rezygnacji z części dotychczasowych kanonów, co było nie do pomyślenia w czasach jego poprzednika. Ponadto w styczniu 1970 r. Episkopat zaczął funkcjonować na podstawie nowego statutu, przyjętego rok wcześniej (odnowiono wtedy wszystkie wewnętrzne struktury). Datą końcową analizy są częściowo wolne wybory do parlamentu z czerwca 1989 r., które były niewątpliwie punktem zwrotnym dla polskiej transformacji ustrojowej i oznaczały początek końca systemu komunistycznego w Polsce. Książka Episkopat Polski wobec stosunków państwo-Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970-1989 - oprawa twarda - Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, IPN. Książka posiada 848 stron i została wydana w 2019 r.

Słownik biograficzny polskiego katolicyzmu społecznego, który powstał z inicjatywy Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego to publikacja wyjątkowa, a jej celem jest próba rzetelnego oddania fundamentalnego znaczenia katolicyzmu społecznego w najnowszej historii Polski minionego stulecia. Nie tylko w dziejach politycznych, ale także kulturalnych i społecznych naszego kraju. Słownik ma pokazać poprzez konkretne biogramy, że ten nurt ideowy choć z pewnością nie miał tu monopolu, stanowił jedną z fundamentalnych inspiracji dla intelektualnej, politycznej i społecznej działalności Polaków w całym ubiegłym stuleciu. Niniejszy tom obejmuje 60 biogramów. Każde hasło słownika opatrzone zostało najnowszą, bibliografią obejmującą zarówno archiwalia, źródła drukowane, jak i opracowania. W słowniku znaleźli się przedstawiciel różnych profesji, środowisk czy ugrupowań politycznych. Bohaterami słownika są: politycy, wojskowi, naukowcy, dziennikarze, ludzie kultury i sztuki oraz osoby duchowne.

Książka ma za zadanie przybliżyć podejście hierarchii kościelnej do rzeczywistości politycznej Polski ludowej. Celem publikacji realizowanej w ramach Centralnego Projektu Badawczego IPN Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych 19441989 jest przedstawienie sytuacji biskupów w realiach politycznych Polski ludowej. Chodzi nie tylko o zaprezentowanie poglądów hierarchów kościelnych dotyczących sytuacji powojennej Polski, lecz także omówienie, w jaki sposób duchowieństwo, wierni i władze komunistyczne oceniali poglądy i postawę danego biskupa.

Słownik biograficzny polskiego katolicyzmu społecznego. Tom IV pod red. dr. hab. Rafała Łatki

Słownik biograficzny polskiego katolicyzmu społecznego. Tom IV pod red. dr. hab. Rafała Łatki