Dom którego nie było. Powroty ocalałych do powojennego miasta

Autori

• Łukasz Krzyżanowski

Parametri

• Saggistica

Maggiori informazioni sul libro

Przemoc wobec Żyd�w podczas II wojny światowej do dziś budzi grozę i zdumienie. Jak to możliwe, że kilka milion�w ludzi zniknęło ze swoich dom�w, zakład�w rzemieślniczych i sklep�w, że tylu sąsiad�w zniknęło z polskich miast? Byli jednak tacy, kt�rzy przetrwali Zagładę i doczekali wyzwolenia. Łukasz Krzyżanowski śledzi losy społeczności żydowskiej w Radomiu podczas wojny i po jej zakończeniu. Opisuje zmieniające się stosunki wewnątrz wsp�lnoty i nastroje panujące wśr�d ocalałych. Ale przede wszystkim mierzy się z trudnym problemem stosunku polskich mieszkańc�w miasta, a także władz państwowych do powracających Żyd�w, kt�rzy nierzadko w dramatycznych okolicznościach pr�bowali odbudować życie i odzyskać odebrane mienie. ?Dom, kt�rego nie było? jest dziełem niezwykle dojrzałym i rzetelnym, świadectwem naukowej uczciwości w poszukiwaniu prawdy.?Książka Łukasza Krzyżanowskiego jest dziełem dojrzałym, nowatorskim i opartym na wyczerpującej i wszechstronnej kwerendzie historycznej, kt�ra obejmowała dokumenty z archiw�w polskich, amerykańskich, izraelskich i niemieckich. Książka naświetla przedwojenne stosunki polsko-żydowskie w Radomiu, a następnie ? w spos�b bardziej szczeg�łowy ? pochyla się nad losami wsp�lnoty żydowskiej w Radomiu w czasach Zagłady. Zasadnicza część książki dotyczy jednak los�w Żyd�w w Radomiu tuż po wyzwoleniu. Jest to drobiazgowa analiza przemocy wobec Żyd�w powracających do Radomia po wojnie. A była to przemoc wieloraka: wśr�d sprawc�w Krzyżanowski odnotowuje nie tylko przedstawicieli zbrojnego podziemia (niezwykle aktywnego w Radomiu i w okolicach miasta), lecz r�wnież organ�w władzy, włączając w to milicję, UB oraz wojsko ? polskie i sowieckie. Opisując og�lny wzrost bandytyzmu, Krzyżanowski odnotowuje jednak specyficzny ?rasowy? charakter przemocy dotykającej Żyd�w. Historyczne dochodzenie autora w spos�b dobitny ilustruje grozę położenia powracających do Radomia Żyd�w. Zamiast spodziewanej wolności, Żydzi natrafili na wrogość niejednokrotnie przywołującą na myśl czasy okupacji. Najtrafniej ten stan rzeczy oddaje cytowany przez Krzyżanowskiego prezydent Częstochowy, kt�ry pisząc o morderstwach dokonanych na Żydach, doszedł do wniosku, że ?być może [?] w obu zamachach odgrywały rolę momenty niedozwolonego handlu i związanych z tym rozrachunk�w i roszczeń, ale nie wykluczam, że momenty te spowodowałyby inne następstwa, gdyby w grę wchodzili sami Polacy?. Agresja ? jak słusznie dowodzi autor ? miała rozmaite podłoża, ale ich wsp�lnym mianownikiem było to, że panowało społeczne przyzwolenie na przemoc wobec Żyd�w. Autor podaje wiele przykład�w, kt�re w spos�b wyrazisty zarysowują dramatyzm położenia Żyd�w: apele władz o skierowanie Żyd�w do prac w kopalniach i pojawiające się raz po raz postulaty znakowania Żyd�w (w Sanoku wydawano Żydom dokumenty oznaczone literą ?Ż?) kontynuują niechlubną tradycję lat okupacji. Książka Łukasza Krzyżanowskiego nie tylko weryfikuje i porządkuje wcześniejsze ustalenia, ale stanowi istotny przyczynek do poznania losu polskich Żyd�w po 1945 roku oraz do lepszego poznania powojennej historii Polski.? prof. Jan Grabowski?Radom to miasto średniej wielkości, niby nic szczeg�lnego. A jednak Łukaszowi Krzyżanowskiemu w książce o wojennym i powojennym Radomiu udało się stworzyć opowieść uniwersalną i wyjątkową. Wykorzystując ciekawe źr�dła pokazał nie tylko dramat Zagłady radomskich Żyd�w, ale także mniej znaną pr�bę odbudowy życia przez tych, kt�rzy ocaleli. Jest to też opowieść o murach, nie miejskich, lecz międzyludzkich, kt�re nie pozwalały na wsp�lne powojenne życie. Zaskakuje szerokością spojrzenia i wnikliwością analizy. Zamieszczone w niej zdjęcia na długo zapadają w pamięć.? dr hab. Marcin Zaremba

Lingua: Polacco

Pubblicato: 2018

(In brossura)