Magdalena Latkowska Libri

Autorka w kompetentny sposób i w szerokim ujęciu relacjonuje najważniejsze aspekty reakcji wschodnioniemieckich twórców na przełomowe w bloku wschodnim wydarzenia społeczno-polityczne. (…) Ciekawe rozważania Magdaleny Latkowskiej dotyczą wydarzeń 1956 roku. Poznański Czerwiec i polski Październik stały się już wcześniej przedmiotem zainteresowania polskich i niemieckich badaczy. Autorka wprowadza do dyskursu nowe informacje i poszerza go o wcześniej nieuwzględnioną (lub wykorzystywaną w ograniczonym stopniu) bazę źródłową. Bardzo ważnym elementem publikacji jest zwrócenie uwagi na XX Zjazd KPZR w Moskwie. W połączeniu z analizą recepcji wydarzeń na Węgrzech otrzymujemy kompleksowy obraz reakcji wschodnioniemieckich pisarzy na niepokoje roku 1956 w obozie socjalistycznym. Jeszcze większe zainteresowanie badaczy wywołały wschodnioniemieckie reakcje na rozwój sytuacji w Polsce w okresie Solidarności. Badając postawy literatów, autorka uwzględniła w tym kontekście dodatkowo pisarzy pochodzących z NRD, którzy wyemigrowali do drugiego państwa niemieckiego, np. Ericha Loesta, Wolfa Biermanna, Jürgena Fuchsa, Ulricha Schachta. Najważniejszymi i najlepiej ukazanymi spośród przedstawionych wydarzeń są niepokoje towarzyszące Praskiej Wiośnie 1968 roku. Pionierskie – w kontekście polskich badań – opracowanie w pełni ukazuje skalę różnorodnych reakcji związanych z publiczną działalnością literatów, sygnalizując przy tym ewolucję postaw skorelowaną z rozwojem sytuacji politycznej. Z recenzji wydawniczej dr. hab. Dariusza Wojtaszyna

Zentrales Ziel dieses Buchs ist die Darstellung der literarischen Kreise in der DDR in Bezug auf die Reaktionen der Schriftsteller auf die wichtigsten, umwälzenden politischen Ereignisse innerhalb des Landes: den Juni-Aufstand 1953, den Mauerbau 1961 und anschließend den Mauerfall 1989. Das Bild ist dreidimensional: Den im Umriss geschilderten politischen Ereignissen folgt die Darstellung der gesellschaftlichen Reaktionen. Die Stellungnahmen und Verhaltensweisen der Schriftsteller werden auf detaillierte Motive und auf die bedeutende Rolle der Generationenzugehörigkeit für etliche Entscheidungen untersucht und kategorisiert. Es wird ein vieldimensionales und breitgefächertes Bild der literarischen Kreise und ihres politischen Engagements gezeichnet, das zahlreiche komplizierte kontextuelle und menschliche Bezüge aufweist. Auch Reaktionen der BRD-Schriftsteller werden mit einbezogen. Die Quellenbasis für die Arbeit bilden größtenteils unveröffentlichte Archivmaterialien, dank denen das Bild sehr authentisch und plastisch wirkt.

Magdalena LATKOWSKA [Tytuł oryginału: Pisarze z NRD wobec przełomowych wydarzeń w Europie Środkowo-Wschodniej] Przekład z języka polskiego: Reinhold Utri In der vorliegenden Untersuchung werden Reaktionen ostdeutscher Intellektuellenkreise auf umwälzende politische Ereignisse in Mittel- und Osteuropa dargestellt, und zwar auf den Polnischen Oktober und den Ungarn-Aufstand 1956, den Prager Frühling 1968 sowie auf die Streiks in Polen und die Aktivitäten der Solidarność Anfang der 80er Jahre des vorigen Jahrhunderts. Alle diese oft blutigen Ereignisse erzeugten ein breites Echo in ganz Europa und lösten eine Welle von Reaktionen in der öffentlichen Meinung aus, darunter auch Stellungnahmen von Intellektuellen. Wichtig ist dabei nicht in erster Linie die Schilderung der aus zahlreichen Publikationen bereits bekannten historischen Ereignisverläufe, wenngleich diese jeweils kurz skizziert werden, sondern vor allem die Darstellung deren „Wirkungskraft“ auf die Diskurse ihrer Zeit. Es geht also vor allem um die Reaktionen, die diesen Ereignissen folgten, und zwar in Künstler- und Intellektuellenkreisen in der DDR, hauptsächlich unter Schriftstellern, sowie deren Einfluss auf die weitere Politik der Regierung und in Folge auf die Gesellschaften aller besprochenen Länder. Magdalena Latkowska

Po wykonaniu wstepnych badan stwierdzono juz ze historia politycznego zaangazowania pisarzy NRD jest raczej ich historia poparcia dla wladzy najczesciej w opozycji do woli ogolu spoleczenstwa Teza ta jednak jest zbyt uproszczona Obraz ktory sie wylania po analizie wielu roznorodnych zrodel dokumentow publikacji wspomnien wywiadow notatek itd pokazuje zaleznosci i niuanse stawiajace srodowisko pisarzy NRD w troche innym swietle Autorka ksiazki nie zajmuje sie czysta rekonstrukcja faktow historycznych ani tym bardziej analiza utworow literackich Za cel obrala bowiem sobie nie tylko i nie w pierwszej kolejnosci opis lecz przede wszystkim rekonstrukcje i interpretacje rzeczywistosci odtworzenie dzialan i postaw pisarzy jako waznej czesci elity opiniotworczej w NRD w kontekscie postepowania wladzy i reakcji spoleczenstwa na tle i wobec wydarzen politycznych na podstawie ich wypowiedzi publicznych i w mniejszym stopniu tworzonych przez nich dziel literatury fikcjonalnej