Franciszek Ziejka Libri

Paryż należy niewątpliwie do najpiękniejszych miast świata. Dumni są ze swojej stolicy Francuzi, podążają od wieków do niego cudzoziemcy. Doczekał się wspaniałej legendy jako miasto artystów i poetów, nadsekwańskich bukinistów i włóczących się po ulicach clochardów, jako miasto pełne skarbów sztuki, Notre Dame i Louvre'u, Montmartre i Montparnasse... Autor niniejszej książki miał szczęście mieszkać w tym mieście przez cztery lata. Pracował w latach 1984-1988 w Institut National des Langues et Civilisations Orientales jako lektor i wykładowca języka oraz literatury polskiej. Skorzystał z nadarzającej się okazji, aby przygotować w oparciu o materiały znajdujące się w tamtejszych bogatych archiwach i bibliotekach prace, które zebrał w niniejszym tomie. Oprócz „Dziennika paryskiego', znajdzie Czytelnik w tej książce szereg studiów o życiu polskiej kolonii w Paryżu na przełomie XIX-XX w., ale także o dziejach Biblioteki Polskiej w Paryżu, o paryskiej przygodzie „Halki' Moniuszki czy o kłopotach paryskich Tadeusza Boya Żeleńskiego. Książka jest drugim - po „Mojej Portugalii' - ogniwem przygotowanego przez Autora „tryptyku europejskiego'. Część trzecia pt. „Moja Prowansja' ukaże się niebawem.

Autor w 1979 roku założył na Uniwersytecie w Lizbonie pierwszy w dziejach Portugalii lektorat języka i kultury polskiej. Zainteresowany kulturą i historią tego odległego kraju przygotował książkę, w której oprócz dziennika, jaki prowadził w czasie pierwszych miesięcy pobytu w Lizbonie, znalazły się: reportaże z podróży po Portugalii, które odbył w 1980 roku, trzy studia naukowe o związkach polsko-portugalskich, a przede wszystkim fascynująca opowieść o tragicznej historii miłości królewicza portugalskiego Pedra i Ines de Castro, w Polsce właściwie nieznana, o której w przeszłości pisało wieku znakomitych autorów portugalskich, hiszpańskich, francuskich, niemieckich czy angielskich. Książka jest pierwszym ogniwem przygotowywanego przez Autora 'tryptyku europejskiego'. Część druga Mój Paryż ukazała się w 2008 roku, a ostatnia, trzecia pt. Moja Prowansja ukaże się niebawem.

Urzeczony urodą i historią dziewiętnastowiecznego Krakowa zdecydowałem się przed kilkoma laty zająć przyczynami, które sprawiły, że w epoce narodowej niewoli małe przygraniczne miasto, jakim był Kraków końca XVIII wieku, przekształciło się w prawdziwą stolicę duchową Polaków. Wraz z poszerzaniem mojego warsztatu o coraz nowsze zespoły materiałów źródłowych, z sięganiem do coraz większej liczby pamiętników i wspomnień, z poszerzaniem listy tytułów poddawanych kwerendzie czasopism, zaczęły się przede mną odsłaniać nieznane mi wcześniej tajemnice miasta. Ze Wstępu

Polska poetów i malarzy to wyjątkowa książka w dorobku wybitnego historyka literatury, znawcy historii, literatury i kultury XIX wieku prof. Franciszka Ziejki. Panorama najważniejszych tematów i motywów poezji XIX wieku ukazuje zmagania pisarzy w walce o zachowanie tożsamości narodowej, niepodległości ducha i odzyskanie upragnionej wolności. Polska ziemia, magia Wigilii, wiara w opiekę Matki Bożej – Królowej Polski, losy poetów – żołnierzy – już same tytuły poszczególnych rozdziałów wskazują na ważkie symbole i wartości tworzące ideowy horyzont naszych przodków. Uzupełnieniem pełnego faktów i interpretacji literatury, a zarazem doskonale napisanego tekstu są liczne reprodukcje dzieł najwybitniejszych polskich malarzy, powiązane tematycznie z przedstawianymi utworami i poruszanymi problemami.

W książce tej zebrałem kilkanaście napisanych głównie w ostatnich latach tekstów, poświęconych wielkim bohaterom narodowym (Pułaski, Kościuszko), artystom i pisarzom (Chopin, Wyspiański, Żeromski, Reymont) oraz wybitnym twórcom naszej narodowej kultury, którzy trwale wpisali się w naszą historię. Wszystko wskazuje na to, że żaden z bohaterów tych tekstów nie marzył o sławie, każdy robił natomiast to, co uznał za swój święty obowiązek. Czyny i dzieła jednych przetrwały próbę czasu, innych popadły w niepamięć, nie zawsze zresztą z winy twórców (jak choćby Panorama Tatrzańska). Mam nadzieję, że lektura tych tekstów przyniesie Czytelnikowi nieco radości i satysfakcji… Franciszek Ziejka

Autor przedstawia losy trzech artystów: Artura Grottgera, Franciszka Wyspiańskiego i jego syna Stanisława. Dwóch z nich zazdrośni o sławę bogowie zabrali do siebie wyjątkowo szybko: Artur Grottger zmarł w wieku 30 lat, a Stanisław Wyspiański mając lat 38. Ojciec autora Wesela, Franciszek Wyspiański, przeżył wprawdzie 65 lat, ale przestał tworzyć w wieku lat 40. Dramat tych twórców przypomina setki innych wybrańców bożych od niepamiętnych wieków zabieranych z tego świata w wieku młodzieńczym. Historie trzydziestu z nich przywołano w obszernej rozprawie wstępnej. Mamy nadzieję, że Czytelnik z równą jak autor tej książki pasją zanurzy się w materiałach źródłowych ukazujących tragedię dwóch artystów znanych (Artura Grottgera i Stanisława Wyspiańskiego) i jednego mało znanego (Franciszka Wyspiańskiego), ale z wielu względów również zasługującego na pamięć potomnych.