Problem podmiotu to chyba jedna z najważniejszych kwestii pojawiających się w myśli Foucaulta – filozofa, który znany jest jako autor „śmierci człowieka”. Choć w swojej najgłośniejszej książce wyraził wątpliwość co do trwałości owego wytworu współczesnej episteme, to dalsze jego prace dowodzą, iż człowiek nadal pozostaje wielkim pytaniem, a także wyzwaniem dla filozofii. W kolejnych, tym razem genealogicznych, dziełach Foucault starał się odtworzyć wszystkie zdarzenia, które przyczyniły się do powstania współczesnego sposobu rozumienia człowieka. Rozważania poświęcone kulturze antycznej – ostatni przedmiot badań Foucaulta – stanowią pewną przeciwwagę dla genealogii człowieka, ale czy świadczą o dokonaniu się swoistego zwrotu w poglądach tego myśliciela? To jedno z pytań, na które prezentowana książka usiłuje odpowiedzieć. Jest próbą podsumowania poglądów Foucaulta na temat podmiotu. Jej celem stało się nie tylko pokazanie kierunku rozwoju myśli francuskiego filozofa, lecz także podjęcie dyskusji z pewnymi interpretacyjnymi kliszami, które we wczesnym Foucaulcie każą widzieć mordercę człowieka, a w późnym nawróconego humanistę. dr Urszula Zbrzeźniak jest adiunktem w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się współczesną myślą francuską.
Zbrzeźniak Urszula Libri


Rozważania nad możliwością charakterystycznej dla współczesnych społeczeństw zachodnich emancypacji od władzy. Autorka koncentruje się na właściwym dla tej koncepcji sposobie łączenia namysłu nad dotychczasowymi dziejami (dociekania genealogiczne) z refleksją dotyczącą możliwej formy uwalniania się od określonych typów zależności i tego, jakie grupy emancypacyjne byłyby w stanie zrealizować to zadanie. Perspektywa sformułowania pozytywnej propozycji przebudowy świata polityki, ekonomii czy przekształcenia relacji społecznych bywa podawana w wątpliwość przez niektórych współczesnych filozofów. Ci zaś, którzy są przekonani, że współczesne myślenie nie utraciło zdolności tworzenia takich projektów, przyznają samej emancypacji dość szczególny status, nieporównywalny z jej miejscem w dawniejszej filozofii. Autorka nie tylko dokonuje przeglądu aktualnych poglądów filozoficznych, lecz także wskazuje na silne zależności istniejące między danym sposobem ujmowania historii a odpowiadającym mu typem myślenia o emancypacji i właściwym jej podmiocie. Wyjątkowe miejsce współczesnego dyskursu emancypacyjnego, a przede wszystkim nierozerwalny związek dzisiejszej myśli emancypacyjnej z bardzo szczególnym rodzajem refleksji nad przeszłością, czyli genealogią, stanowi główny obszar jej zainteresowań.