Pietras Henryk Libri

Tom ósmy serii Synodów i Kolekcji Praw prezentuje synody Kościoła starożytnego do Soboru Konstantynopolitańskiego II w roku 553. Zamierzeniem redaktorów było przedstawienie wszystkich znanych dokumentów synodalnych. Teksty podano w wersji, w jakiej były przez wieki czytane i w jakiej weszły w prawodawstwo kościelne, opierając się na starym wydaniu Mansi’ego, Sacrorum Conciliorum nova et amplissima collectio, na Patrologii Greckiej i Łacińskiej Migne'a, na wydaniu synodów nestoriańskich Chabota, czy na cytowaniach dokumentów w Corpus Iuris Canonici. Każdy dokument jest jednak skonfrontowany z nowymi wydaniami w Corpus Christianorum, a w aparacie krytycznym podano istniejące różnice między lekcjami wybranymi przez poszczególnych wydawców. Praca zawiera indeksy: biblijny, dokumentów kościelnych (sobory, synody, papieże, kolekcje praw), pisarzy, imion własnych, indeks rzeczowy po polsku i po łacinie, a także wykaz nazw miejsc odbytych synodów w układzie łacińsko-polskim oraz polsko- łacińskim.

Liber Pontificalis to zbiór biogramów papieży będący dziełem jakichś anonimowych dla nas duchownych kurialnych rzymskiego Kościoła. Jest to bardzo ważny tekst źródłowy mogący być punktem wyjścia do prowadzenia badań dla przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych, począwszy od historii Kościoła po historię sztuki. Dzieło to ma dwie redakcje - jak się powszechnie przyjmuje. Pierwsza powstała począwszy od około 530 roku, natomiast druga spisywana była sukcesywnie aż do IX wieku. Świadectwem pierwszej redakcji jest tak zwane Epitome Feliciana (F), które doprowadza opowieść do śmierci Feliksa IV w 530 roku oraz Epitome Cononiana (K), prowadząca narrację do śmierci Konona w 687 roku. Druga redakcja (p) dochodzi do pontyfikatu Hadriana II, czyli do roku 872. Zawarte w tym dziele informacje dotyczące pierwszych pięciu wieków są z pewnością niepewne, w dużej mierze anachroniczne, a wręcz legendarne, aczkolwiek zawsze są one odbiciem istniejących w Rzymie tradycji. Ciąg dalszy powstawał na bieżąco, dokumentując papieską działalność pasterską, fundacyjną, a także polityczną, kiedy już powstało państwo kościelne.

Cieszące się wielkim powodzeniem i uznaniem filologów, rzetelne kompendium wiedzy o języku łacińskim, zawierające – w formie przejrzystych tabel i zestawień – wszystkie odmiany łacińskich części mowy i najważniejsze informacje na temat ich funkcji. Zawiera dwie tablice (z funkcjami przypadków) luzem. Przy opracowywaniu korzystałem, podobnie jak inni autorzy, z istniejących już gramatyk i podręczników języka łacińskiego w różnych językach. Szczególnie obficie czerpałem z nich przykłady, wychodząc z założenia, że nie chodzi o stworzenie zupełnie nowej pozycji, lecz o podanie zagadnień gramatycznych w formie możliwie zwięzłej, a przez to łatwej do zapamiętania. Zastosowałem nazewnictwo łacińsko–polskie wszędzie tam, gdzie było to konieczne. W innych wypadkach pominąłem nazewnictwo polskie. Oryginalne słownictwo gramatyczne, jak się wydaje, pomaga lepiej zrozumieć ducha języka, a przez to łatwiej język ten opanować. Dwie pierwsze części, to znaczy fonetyka i morfologia, są ukończone. Część ostatnia, mianowicie składnia, jest w opracowywaniu i ukaże się w odrębnym tomiku. Tu zamieszczono, jako dodatek, jedynie zwięzłe uwagi odnoszące się do składni poszczególnych przypadków łacińskich. Tabele zawierające odmiany podstawowe łacińskich słów zostały uzupełnione wyjątkami, aby korzystający miał obraz zakresu zastosowania danego paradygmatu. Pod tabelami odmian czasownika w stronie czynnej podano typy form podstawowych czasowników danej koniugacji, pod tabelami w stronie biernej zaś liczne przykłady najczęściej używanych czasowników danej koniugacji. Ich formy podstawowe oraz polskie znaczenie można znaleźć w indeksie czasowników. Indeks, obejmujący ponad 1600 najczęściej używanych czasowników, zawiera wszystkie czasowniki podane w słowniczkach podręczników L. Winniczuk, Lingua Latina. Łacina bez pomocy Orbiliusza, O. Jurewicza, L. Winniczuk, J. Żuławskiej, Język łaciński. Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych oraz J. Rezlera, Język łaciński dla prawników.

Tom IV Dokumentów Soborów Powszechnych przedstawia akta Soboru Luterańskiego V, Soboru Trydenckiego i Soboru Watykańskiego I. Sobory te wpłynęły w decydujący sposób na kształt Kościoła współczesnego. Sobór Trydencki był największym soborem 'dogmatycznym', starał się ustalić nauczanie Kościoła we wszystkich prawie dziedzinach, przeprowadził szereg reform. Musiał ustosunkować się do reform proponowanych przez Marcina Lutra i choć nie zgodził się z nim, wiele tematów podjął i jego ustalenia wystarczyły Kościołowi na cztery stulecia. Pamiętać też trzeba, że cała teologia Kościoła rzymsko-katolickiego została zdeterminowana przez ustalenia tego soboru i dopiero XX wiek z Soborem Watykańskim II zdecydował się na kolejny krok naprzód. Również stanowisko Kościoła wobec państw, wojen o podłożu religijnym, oraz kultury i nauki zależy od podjętych tam ustaleń. Należy wspomnieć, że głównym punktem oskarżenia Galileusza przez władze kościelne był problem dostosowania się przez niego do zasad interpretowania Pisma Świętego ustalonych przez ten Sobór. Również Sobór Watykański I był bardzo ważny z racji historycznych okoliczności, w jakich został zwołany (włoskie Risorgimento) oraz ogłoszonego tam dogmatu o nieomylności papieskiej.

Pierwsze w Polsce wydanie oryginalnych tekstów soborów wraz z tłumaczeniem polskim. Obecny tom zawiera dokumenty soborów uznanych za powszechne w Kościele łacińskim począwszy od Soboru Konstantynopolitańskiegom IV (869) aż po Sobór w Vienne (1311-1312). Zajmowano się na nich przede wszystkim sprawą reformy Kościoła, którą starano się przeprowadzić drogą regulacji prawnych, oraz krucjatami. Odzwierciedlają się w tych tekstach wszystkie problemy ówczesnego Kościoła, od lichwy po wykonywanie kary śmierci. Wydanie zaopatrzone jest we wszystkie potrzebne indeksy: imion, dzieł cytowanych, kanonów synodalnych i soborowych, do których się odwoływano, nazw geograficznych oraz indeks rzeczowy odsyłający do najważniejszych poruszanych zagadnień. Książka ta stanowi niezbędne źródło dla mediewistów oraz wszystkich zainteresowanych historią Kościoła i całej europejskiej cywilizacji.

Pierwsze w Polsce wydanie oryginalnych tekstów soborów wraz z tłumaczeniem polskim. Obecny tom zawiera dokumenty soborów uznanych za powszechne w Kościele łacińskim począwszy od Soboru Konstantynopolitańskiegom IV (869) aż po Sobór w Vienne (1311-1312). Zajmowano się na nich przede wszystkim sprawą reformy Kościoła, którą starano się przeprowadzić drogą regulacji prawnych, oraz krucjatami. Odzwierciedlają się w tych tekstach wszystkie problemy ówczesnego Kościoła, od lichwy po wykonywanie kary śmierci. Wydanie zaopatrzone jest we wszystkie potrzebne indeksy: imion, dzieł cytowanych, kanonów synodalnych i soborowych, do których się odwoływano, nazw geograficznych oraz indeks rzeczowy odsyłający do najważniejszych poruszanych zagadnień. Książka ta stanowi niezbędne źródło dla mediewistów oraz wszystkich zainteresowanych historią Kościoła i całej europejskiej cywilizacji.

Trzynasty tom serii Synodi et Collectiones Legum obejmuje 103 dekrety papieskie pochodzące ze zbioru Collectio Hispana. Ich znaczenie historyczne jest doniosłe, bowiem wespół z konstytucjami prawa rzymskiego oraz kanonami synodów leżą u podstaw prawodawstwa średniowiecznej Europy. Collectio Hispana była najbardziej autentycznym i znaczącym źródłem spośród wszystkich kolekcji przedkarolińskich. Swoim wpływem obejmowała nie tylko Półwysep Iberyjski, lecz także całą Galię. Stanowiła również podstawę dla rozmaitych dekretów i zbiorów prawa kanonicznego (w tym szczególnie Dekretu Gracjana z 1140 roku). Lektura niniejszego tomu nie tylko dostarczy wiedzy stricte historycznej, ale również pozwoli lepiej zrozumieć mechanizmy rządzące tworzeniem prawa we współczesnej Europie.

W co od pierwszych wieków wierzyli chrześcijanie? I jak tę wiarę pojmowali? Wciągająca opowieść o szukaniu rozumienia wiary i o zmaganiach z jej wypaczeniami. A także o tym, jak łatwo przekraczało się granicę ortodoksyjnego myślenia, kiedy żadne formuły nie były uznane za niepodważalne. Jednak to właśnie pierwsze poszukiwania apostołów, ewangelistów oraz Ojców Kościoła pozwalały dotknąć tajemnicy życia wiecznego, Trójcy Świętej, grzechu pierworodnego czy znaczenia chrztu. W jaki zatem sposób kształtował się zbiór chrześcijańskich dogmatów? Dlaczego przy tym pojawiało się tak wiele herezji? Jakiej lekcji udzielają nam nieustannie Ojcowie Kościoła? Mistrzowska opowieść znawcy historii chrześcijaństwa stanowi dopełnienie książki Herezje – tym razem śledzimy z autorem narodziny chrześcijańskiej ortodoksji. Henryk Pietras SJ (ur. 1954) – profesor patrologii na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie i w Akademii Katolickiej w Warszawie – Collegium Bobolanum. Opublikował wiele książek, m.in. Początki teologii Kościoła oraz Eschatologię Kościoła pierwszych czterech wieków.

Gdy się modlicie, mówcie… Jakże wielu z nas ma trudności na modlitwie. Nie wiemy, w jakich słowach zwrócić się do Boga, albo „zagadujemy” Go, mnożąc recytowane teksty, powtarzając te same formuły i nie dopuszczając Boga do głosu. Tymczasem Jezus mówi, by na modlitwie nie być gadatliwym i uczy nas słów Ojcze nasz… Komentarzem do nich są trzy pochodzące z III wieku traktaty o modlitwie autorstwa wielkich mistrzów starożytnego chrześcijaństwa: Tertuliana, św. Cypriana i Orygenesa. W swoich dziełach szczegółowo objaśniają znaczenie i sensy kolejnych wezwań Modlitwy Pańskiej, ale wiele w nich też uwag i refleksji pozwalających na lepsze rozumienie tradycji naszej wiary. Przede wszystkim jednak mogą one pomóc Czytelnikowi w modlitwie – „po to pisali swoje dzieła jej autorzy, po to je przetłumaczono i temu przede wszystkim mają one służyć” (Henryk Pietras SJ). Módlmy się więc, drodzy bracia, tak jak Bóg, nasz Mistrz, nas nauczył… Św. Cyprian (Wydanie drugie poprawione i uzupełnione)