Zalewski Cezary Libri

W niniejszej publikacji Autor podejmuje temat bardzo interesujący -ważny dla ujęcia i poznania świadomości estetycznej nie tylko samego Prusa, ale właściwie całego pokolenia pozytywistycznego. To bowiem nie tylko próba rekonstytuowania systemu poglądów estetycznych pisarza na podstawie jego szkiców, głównie krytycznych, lecz także przedstawienie sposobu ich występowania w tekście literackim (np. sposób istnienia muzyki/muzyczności). Autor analizuje dociekania Prusa dotyczące malarstwa, grafiki, rzeźby, architektury, fotografii, filmu, teatru oraz muzyki i obszernie je podsumowuje. Następnie ukazuje odwoływanie się pisarza do środków tych sztuk we własnej twórczości literackiej. Syntetyzując swoje rozważania, Autor sięga do szczegółowych dokumentacji, a także do wielu opracowań. To książka bogata oraz wieloaspektowa, o imponującym spektrum analiz i odwołań. Podkreślić trzeba sprawność dyskursu, rzetelność i sprawdzalność poznawczą. Trafność spostrzeżeń i ich wnikliwość idą w parze z kompetentną argumentacją, a każda szczegółowa obserwacja ma wyczerpującą podstawę źródłową. Z recenzji prof. dr. hab. Stanisława Jaworskiego

Cezary Zalewski przedstawia sylwetkę słynnego francuskiego pisarza, Renę Girarda, określanego jako filozof, antropolog, ale wiązanego powszechnie także z badaniami literackimi. Autor traktuje go interdyscyplinarnie, skupiając się szczególnie na tym, co z rozważań Girarda można odnieść do literatury, głównie zaś - jak czyta Girard wybrane przez siebie dzieła literackie, jakie wnioski z tego czytania wynikają, jak ujmowane i podsumowywane są tu problemy nie tyle literaturoznawcze, ile ogólne, dotyczące humanistycznego ujęcia świata i zachodzących w nim zjawisk. Można podziwiać Cezarego Zalewskiego, który rzetelnie i skutecznie sięga do obszernej literatury przedmiotu, nie naruszając jednak w ten sposób przejrzystości i organizacji swojego wywodu. Autor trafnie referuje rozważania Girarda, odtwarzając tkwiącą w nich - pomimo różnorodności analiz - pewną systemowość. Przywołuje jednak wiele opinii z recenzji i rozpraw innych autorów, co uwidacznia jeszcze bardziej wielorakość ukazanej problematyki. Całość przedstawia się niezwykle interesująco, książka zawiera wiele trafnych propozycji i analiz, rozszerza w istotny sposób dotychczasową znajomość przedmiotu. Z recenzji prof. drą hab. Stanisława Jaworskiego

Książkę Cezarego Zalewskiego o Sienkiewiczu należy uznać za ważne wydarzenie we współczesnej sienkiewiczologii. Publikacja ta zajmuje miejsce osobne, jest własną, inspirującą próbą nowego czytania Sienkiewicza, z umiejętnie zastosowanymi narzędziami interpretacyjnymi; interpretacją według bliskiego hermeneutyce paradygmatu. Badacza interesuje przede wszystkim odsłanianie ukrytych sensów oraz ich przekształcenia w zetknięciu z nowymi, dotąd niewykorzystanymi kontekstami. W swoich „próbach” Zalewski przeciwstawia się utrwalonym w badaniach nad Sienkiewiczem wartościującym stereotypom oraz rozpoznaje mniej znane lub inaczej interpretowane obszary jego twórczości. Z recenzji prof. dr. hab. Tadeusza Bujnickiego Cezary Zalewski – absolwent polonistyki i filozofii UJ, profesor nadzwyczajny w Katedrze Teorii Literatury Wydziału Polonistyki UJ. Autor prac poświęconych literaturze okresu pozytywizmu (Powracająca fala. Mityczne konteksty wybranych powieści Bolesława Prusa i Elizy Orzeszkowej, Kraków 2005), zagadnieniom antropologicznym (Źródło. René Girard i literatura, Kraków 2015) oraz związkom literatury i fotografii (Pragnienie, poznanie, przemijanie. Fotograficzne reprezentacje w literaturze polskiej, Kraków 2010).

Celem niniejszej pracy było dokonanie analiz i interpretacji, które ujawnią potencjał poznawczy trzech powieści: Lalki Bolesława Prusa, Bez dogmatu Henryka Sienkiewicza oraz Bene nati Elizy Orzeszkowej. Już samo zestawienie tych pozycji może się wydać nieoczywiste, dlatego domaga się odpowiedniego uzasadnienia. Abstrahując od niemal identycznej natury wątku głównego trzech dzieł, można by określić ich genus proximum et differentiam specificam w obrębie ogólnych założeń, z których wyrasta poetyka narracji realistycznej. Książka Cezarego Zalewskiego mieści się w szeroko rozumianej problematyce antropologii kulturowej. Wnikliwe analizy zostały oparte na bliskich hermeneutyce regułach czytania. Lektura wspiera się „rozumieniem” tekstów, których fragmenty zostają poddane eksplikacjom i deszyfracji sensów. Podstawę interpretacji stanowi rozpoznawanie kontekstów i badanie związków intertekstualnych. Przyjęta metoda polega najczęściej na konfrontacji dwóch tekstów: dzieła naukowego i powieści. Jest rodzajem „laboratoryjnego” postępowania: powieść w takim ujęciu podlega eksperymentowi poznawczemu i nabiera swoistych cech „naukowości”, stając się tekstem rozwiązującym problemy. Zalewski z prac naukowych wydobywa takie kategorie psychologiczne, jak pragnienie, nienawiść, zazdrość czy ambicja, łączy je z problematyką etyczną i określa strukturę fabularną. (…) Autor zmierza do precyzyjnie sformułowanych wniosków, dzięki którym interpretowane powieści zyskują nowatorskie oświetlenie. Zatem zasadnicza wartość tej metody badawczej polega na niezwykle dokładnym „wejściu” w semantykę porównywanych tekstów (naukowego i literackiego). Z recenzji wydawniczej prof. dr. hab. Tadeusza Bujnickiego Cezary Zalewski – absolwent polonistyki i filozofii UJ, profesor w Katedrze Teorii Literatury Wydziału Polonistyki UJ. Autor prac poświęconych literaturze okresu pozytywizmu, zagadnieniom antropologicznym oraz związkom literatury i fotografii.