Artur Bojarski Libri

Warszawa to trudna miłość, bo połączona z poczuciem zdrady. Kocham tę dzisiejszą, ale wolałbym być z tamtą, kt�ra odeszła, tym bardziej że odeszła niechciana, nieodwracalnie odepchnięta rękami najbliższych, skazana przez nich nawet na zapomnienie. Miała już nigdy nie istnieć. Gdyby jej tak brutalnie nie unicestwiono, byłaby z nami do dzisiaj, nawet jeśli tylko z cieniem dawnej urody. Fatalna dla miasta decyzja o wywołaniu powstania i wyburzenie w trakcie powojennej odbudowy tego, co zostało z naszej stolicy po kataklizmie wojny, sprawiło, że coraz głębiej tęsknimy za tym, czego nie będziemy mogli już nigdy zobaczyć, dotknąć, poczuć, usłyszeć.

Książka m�wi o zawiłych i dramatycznych dziejach mało znanego w Polsce bohaterskiego zrywu powstańczego Grek�w przeciw Turcji w pierwszej połowie XIX w. To zapomniane już dzisiaj powstanie wprowadziło zamęt w gabinetach politycznych Europy i doprowadziło do poważnej szczeliny na gmachu europejskiej stabilizacji po pokonaniu Napoleona Bonaparte. W książce zaakcentowano też mocno specyfikę tej wojny z jej symptomami zar�wno niesłychanego bohaterstwa, jak i okrucieństwa - cech niemożliwych do zaakceptowania przez ludzi Zachodu.

Wyburzenia w Warszawie po roku 1945 to temat wstydliwy i w wielu środowiskach skrzętnie pomijany. Dominuje pogląd, że Warszawę po wojnie odbudowano w sposób właściwy i zrobiono wszystko, co można było wówczas zrobić. Epoka gomułkowskiego barbarzyństwa przyniosła jednak ze sobą rozbiórki wielu wartościowych obiektów, przewidzianych wcześniej do odbudowy. Warszawa miała być nowoczesnym miastem, a akcja rozbierania stołecznych kamienic siła rozpędu trwała niemal do końca lat siedemdziesiątych XX wieku”.

Niniejsza praca zawiera niepor�wnanie mniejszą liczbę obiekt�w, postara się też odpowiedzieć na pytanie, czy nowa ulica Marszałkowska budowana po wojnie stała się symbolem prestiżu czy upadku, czy dostała szansę na kontynuację przedwojennej legendy czy też ją bezpowrotnie utraciła.

Plany budowy nowej Warszawy po zakończeniu wojny tworzyli architekci i urbaniści Biura Odbudowy Stolicy. Realizacja ich wizji oznaczała konieczność wyburzenia wielu kamienic nadających się do odbudowy lub remontu oraz ocalałych z pożogi wojennej. Inne po adaptacji dostosowywano do potrzeb współczesnego miasta. W ten sposób skazano na zagładę większość zabudowy końca XIX i początku XX wieku. Warszawiacy i opozycyjne wobec ówczesnej władzy PSL negatywnie oceniali działania BOS. Do dziś skala wyburzeń, dokonywanych w imię stworzenia Warszawy piękniejszej niż była oraz uzdrowienia urbanistycznego i społecznego, wzbudza kontrowersje. Najnowsza książka Artura Bojarskiego to głos w dyskusji o zasadności tych przemian oraz próba rozliczenia ich twórców.

W latach 20. XIX wieku Warszawa zyskała nową ulicę, a właściwie szeroką aleję. Od dawno nieistniejącej żydowskiej osady Nowa Jerozolima dostała dumną nazwę Nowa Droga Jerozolimska, zmienioną później na Aleje Jerozolimskie. W ciągu kilku dziesięcioleci, m.in. dzięki wybudowaniu przy niej kolei, stała się jedną z głównych arterii miasta. W latach 18701939 Aleje stanowiły elegancki bulwar. Tu w swoich ulubionych lokalach spotykała się polska elita finansowa i intelektualna, przy tej ulicy mieszkało wielu wybitnych Polaków, a ich domy i siedziby wielu instytucji były dziełami czołowych architektów polskich i zagranicznych. Losy Alej Jerozolimskich są nierozerwalnie splecione z historią Polski. W czasie drugiej wojny światowej, zwłaszcza powstania warszawskiego, były rozjeżdżane czołgami, bombardowane i podpalane. Po wojnie zaś je częściowo odbudowano i postawiono nowe budynki, m.in. Dom Partii i Centralny Dom Towarowy. Ulica była świadkiem wielu ważnych wydarzeń, ale także mniej chwalebnych epizodów. Dzieje Alej Jerozolimskich w sposób popularny opisuje dr Artur Bojarski, historyk, varsavianista, pracownik Muzeum Historycznego w Legionowie. Pod jego piórem ożywają miejsca, domy i mieszkający w nich ludzie, ich historie i przeżycia, często dramatyczne. Atutem książki są fotografie ukazujące Aleje dawne i współczesne. Miłośnicy dziejów Warszawy nie mogą przegapić tej publikacji.