Krzysztof Mazowski Libri

Czy ocalić honor, czy życie i los miasta? Na takie pytanie musieli odpowiedzieć mieszkańcy hiszpańskiej Saragossy, gdy byli dwukrotnie byli oblegani przez wojska napoleońskie w latach 1808–1809. Wybrali honor, poświęcając swoje życie i całe miasto. Francuzi odnieśli pyrrusowe zwycięstwo, zdobywając w końcu kupę gruzów. Militarna przegrana Hiszpanów zawierała jednak w sobie element zwycięstwa. Ostatecznie wygrała bowiem legenda bohaterskiego miasta, która promieniowała na cały kraj i z tlejących się popiołów oporu roznieciła żar wojny przeciwko francuskiej okupacji. Dziś zresztą mniej pamięta się o Francuzach, którzy oblegali Saragossę, a bardziej o Hiszpanach, którzy jej bronili. W krwawych walkach o miasto w Aragonii wzięli udział także polscy żołnierze z Legii Nadwiślańskiej. Te boje przejmująco opisał Stefan Żeromski w powieści „Popioły”, a pokazał Andrzej Wajda w jej ekranizacji.

Chełmicki nalegał, aby zamiast ginąć pod gruzami fortecy zrobić po prostu wypad na nieprzyjaciela. Uznano, że może lepiej zaczekać na posiłki. Nagle nadarzyła się okazja – ustała aktywność atakujących Anglików, a od strony Malagi pojawił się oddział kawalerii francuskiej. Była to straż przednia oddziały Bronisza, z wachmistrzem i dziesięcioma jezdnymi. Młokosiewicz wykorzystuje ten moment niewątpliwego zaskoczenia Anglików pojawieniem się odsieczy i wysyła 90 żołnierzy pod dowództwem Chełmickiego, którzy z bagnetami na karabinach atakują baterię brytyjską. Sam Młokosiewicz także wychodzi na przedpole razem z 40 żołnierzami, osłania atak i odwrót oddziału Chełmickiego.

Jean-Baptiste Bernadotte zaczynał jako szeregowiec. Umarł jako król i ostatni w E uropie założyciel dynastii. Mówiło się o nim, że jest człowiekiem, który nienawidzi wojny, ale wie jak ją prowadzić! Gdybyśmy o przygodach tego dzielnego wojaka przeczytali w powieści Aleksandra Dumasa, uznalibyśmy całą historię za pasjonującą, lecz nieprawdopodobną. Tym razem było odwrotnie - to Dumas wzorował się na gaskońskich cechach Bernadotte'a, tworząc postać d'Artagana. Czyż jego życie nie jest jak historia z bajki, którą warto opowiedzieć?

W wojnach napoleońskich nie chodziło tylko o podboje - zdobycze terytorialne dla Francji były tylko częścią gry. Wojny miały także inne cele. Z jednej strony oddalały groźbę ludowej rewolty we własnym kraju, ale z drugiej powstrzymywały elity rewolucyjne od prób kolejnego zamachu stanu. Rozgrywki pomiędzy Napoleonem i jego generałami i doradcami przypominały średniowieczne turnieje rycerskie, na których każdy chce zdobyć swoje trofea. Dla Napoleona wojna była zatem wielką grą na wielu polach walki. Ten sposób myślenia zaowocował pomysłem, że dobrym zajęciem dla generałów będzie wyprawa na Półwysep Iberyjski. Oficjalnie chodziło tu o proangielską Portugalię i o blokadę kontynentalną, a przy okazji o wzmocnienie Hiszpanii jako francuskiego sojusznika. Napoleon tłumaczył, że chciał mieć w Hiszpanii pewnego sojusznika. Okazało się to strategicznym błędem. Wplątał swe cesarstwo w okrutną wojnę, która legła u podstaw jego upadku.

Oblężenie Kadyksu przez Francuzów było jedną z ważniejszych strategicznie operacji militarnych podczas inwazji Hiszpanii. Zdobycie miasta miało decydujące znaczenie dla zakończenia wojny i ostatecznego ugruntowania władzy Józefa Bonapartego na hiszpańskim tronie. Zajęcie Madrytu nie rozwiązywało bowiem problemu uznania Józefa jako prawowitego monarchy, ponieważ nadal funkcjonowały władze suwerennej Hiszpanii, najpierw w Sewilli, a następnie w Kadyksie. Aby Józef mógł naprawdę zostać królem Hiszpanii, należało zatem podbić Andaluzję z Sewillą i Kadyksem, powiększyć w ten sposób terytorium, na którym sprawował rządy, i zyskać legalizację władzy przez hiszpańskie Kortezy obradujące w Kadyksie. Tego domagał się Napoleon.